Lexicon

A.M.

Aanduiding betreft de tijd tussen middernacht en 12 uur 's middags.

Analoog

Bij analoog tijdweergave wordt de tijd weergegeven door wijzers.

Antimagnetisch

Als bescherming tegen magnetisme zijn de gevoelige onderdelen omgeven met een speciaal materiaal. Een andere oplossing is om de onrust-spiraal en het echappement te vervaardigen van silicum.

Anker

Deel van het echappement dat de vorm heeft van een scheepsanker.

Arabische cijfers

De aanduiding Arabische cijfers wil zeggen dat uren op de wijzerplaat worden aangeduid met de bekende cijfers 1 t/m 12.

ATM

Dit is de afkorting van atmosfeer. Horlogefabrieken drukken de mate van waterdichtheid van een horloge doorgaans in atmosfeer (of bar).

Automatisch uurwerk

Dit uurwerk wordt opgewonden door polsbewegingen.

Baguette vorm

Baguette is een rechthoekig horloge vorm, waarvan de lengte zijden tenminste drie keer zo lang is als de breedte zijden.

Balans

Dit onderdeel is het regulerend orgaan van het uurwerk waar ook de balansveer onderdeel van is.

Balanskloof

De balanskloof is een staafje waaraan normaliter de balans wordt bevestigd.

Baton

Uuraanduiding op een wijerplaat in de vorm van een 3D stokje.

Bezel

Ook wel lunette genoemd, is een metalen frame waarin het horlogeglas zit geklemd.

Big date

Een datum aanduiding bestaande uit 2 schijven weergegeven in twee vensters naast elkaar.

Breguetwijzer

Een ietswat spits toelopende wijzer die eindigt in een cirkel met een gat.

Brug

Een brug is een metalen plaatje dat op twee plaatsen op de hoofdplaat bevestigd is en ruimte biedt aan een tandrad of rondsel.

Carre horloge

Vierkante kastvorm met een vierkante glas en wijzerplaat.

Carrousel

Een alternatief voor de tourbillion uurwerk.

Centrale secondewijzer

Secondewijzer die is bevestigd aan dezelfde centrale as als de uur en minuutwijzer.

Chronograaf

Stopwatch functie voor het meten van verstreken tijd in kleine eenheden.

Chronometer

Alleen uurwerken dat door het COSC gestelde strenge testen op nauwkeurigheid en betrouwbaarheid doorstaat, kwalificeert zich voor deze certificering.

Coaxiaal

Een verbeterd echappement met minder wrijving en vrijwel geen behoefte aan smering.

Complicatie

Buiten de uren, minuten, seconden en datum wordt elke extra functie een complicatie genoemd.

COSC

Contrôle Officiel Suisse de Chronomètres is een Zwitsers testbureau voor precieze uurwerken opgericht in 1973.

Cotes de Genève

Deze versiering van een uurwerk bestaat uit een gelijkmatig patroon, die aangebracht is op platte uurwerkonderdelen.

Countdown

Instelbare teller die achteruit telt.

Coussin

Vierkante horlogekast met een rond glas en wijzerplaat.

Dagaanduiding

Aanduiding van de dag van de week.

Datumaanduiding

Aanduiding van de datum van de maand.

Digitaal

De tijdweergave wordt aangegeven door middel van cijfers in plaats van wijzers.

Doktershorloge

Naast een wijzerplaat voor uren en minuten beschikt deze horloge over een afzonderlijke wijzerplaat voor de seconden en een schaal om de polsslag te meten.

Drukkers

De knoppen op een horloge voor het bedienen van de chronograaf.

Dubbelchronograaf

Ook wel rattrapante genoemd, het is uitgerust met twee secondewijzers om een tussentijd aan te geven.

Duurste stalen horloge

De Patek Philippe Ref 1518 is een limited edition met maar slechts 4 stuks wereldwijd en geheel roestvrij staal. De verkoopprijs in 2016 was €11,1 miljoen.

Ebauche

Het begrip Ebauche wordt gebruikt voor een onvolledig uurwerk dat een horlogefabrikant verder wordt voorzien van eigen echappement, veer etc.

Echappement

Een essentieel onderdeel dat ervoor zorgt dat de energie van de veer op gedoseerde wijze wordt losgelaten op de tandraden.

Eeuwigdurende kalender

Ook wel Perpetual calendar genoemd, compenseert automatisch de datum voor de verschillende maandlengtes en schikkeljaren voor de komende eeuw.

Emailteren

Een complexe decoratie techniek van gekleurd glas op metaal dat wordt gebakken in een oven met een temperatuur van 80°C en 880°C. Vanwege de duurzaamheid is het zeer geschikt voor wijzerplaten.

Exclusiefste horloge

De gouden Brequet Grande Complication zakhorloge is een technologisch hoogstandje. Abraham-Louis Brequet begon in 1782 met het ontwerpen hiervan en werkt er vele jaren hieraan. Het zakhorloge werd pas in 1827 afgemaakt door zijn zoon. Er is maar 1 exemplaar van en is te koop voor €30 miljoen.

Fijnafregeling

Afregelmechanisme in een mechanisch uurwerk voor precieze gangresultaten per etmaal met tolerantie van bijvoorbeeld max. 30 seconde voorlopen en 5 seconde achterlopen per 24 uur.

Flyback

Een extra functie van een chronograaf, waarbij de tijdmeting met een druk op de resetknop opnieuw vanaf nul begint.

Gaand werk

Het gaand werk van een uurwerk bestaat uit het minuutrad, het derde rad, het vierde rad en het schakelrad.

Gang

De gang geeft feitelijk aan wat het uurwerk per dag wint of verliest aan tijd.

Gangreserve

Betreft de uren dat een volledig opgewonden veer energie kan geven aan het uurwerk.

Geblauwde schroef

Uit esthetisch oogpunt wordt in uurwerken geblauwde schroeven gebruikt, wat goed zichtbaar is als de horloge is voorzien van een glazen achterdeksel.

Gehard mineraalglas

Een glassoort dat krasbestendiger is dan kunststof, glas of mineraal glas.

Genève

Een naam dat op een wijzerplaat is terug te vinden als het horlogemerk zijn fabriek heeft in de kanten van Genève.

Glucydur

Deze zeer hoogwaardig metaallegering die gebruikt wordt voor de fabricage van de balans vanwege de lage uitzettingscoëffcient van deze metaallegering.

GMT

Aanduiding voor tweede tijdzone, buitengewoon handig voor mensen die veel reizen.

Grande complication

Tourbillion, repeater en perpetual calendar zijn alleen een grande complication.

Guillocheren 

Deze wijzerplaat bewerking heeft een decoratief effect met een luxe uitstraling.

Heliumventiel

Een ontluchtingsventiel van een horloge dat geschikt is voor diepzeeduiken.

Incabloc

Een schokdempingsysteem, die de balans tegen schokken beschermd bijvoorbeeld bij een val.

Intergraal

Staat voor een horloge ontwerp waarbij band en kast een geheel vormen. Het geeft een gestroomlijnde uitstraling.

Jewels

Deze lagenstenen waar de assen van het raderwerk in draaien zijn slijtvast en wrijvingsarm en zijn gesmeerd met speciale olie.

Kaliber

Het type uurwerk van het horloge.

Kast

De behuizing van het uurewerk van het horloge.

Keramiek

Een materiaal dat zijn weg heeft gevonden naar allerlei terreinen waar een hard, stevig en onverslijtbaar product gewenst is.

Kompas

Een fijnregelaar waarmee de lengte van de balansveer geregeld kan worden voor de loopsnelheid van het uurwerk.

Kroon

Een knop voor het opwinden en het gelijk zetten van de tijd.

LCD

Liquid Crystal Display is een beeldscherm van een digitaal horloge.

Lépine

Een zakhorloge zonder glasbeschermende deksel.

Ligne

Een oude maatgeving om de diameter van een uurwerk aan te geven.

Luminova

Is een nieuwe generatie lichtgevende materiaal dat gebruikt wordt voor wijzerplaten en wijzers zonder straling en heeft geheel geen gezondheidsrisico.

Lunette

Ook wel bezel genoemd, is een metalen frame waarin het glas zit. Soms is de rand voorzien van aanduidingen van tijdzones, rekenliniaal enzovoort.

Maanfase

De maan is in verschillende gedaanten zichtbaar in een venster op de wijzerplaat.

Magnetisme

Een heleboel dagelijkse voorwerpen zoals gsm's, luidsprekers en magnetische sluitingen zijn enorm storen voor mechanische horloges. Hedendaagse horloges zijn voorzien van voorzieningen om deze invloeden tegen te gaan. Een apparaat kan het horloge demagnetiseren.

Manufacture

Een definitie voor een horlogefabriek dat alle onderdelen van zijn horloges zelf vervaardigt, meestal met de hand.

Micron

1 micron = 1/1000 mm een gebruikelijke meeteenheid binnen de horlogeindustrie.

Mineraal glas

Een type glas harder dan kunststof en gewoon glas.

Minuterepeater

Een uurwerk voorzien van een slagwerk, dat de uren, kwartieren en minuten weergeeft in verschillende tonen.

Octagonaal

Een achthoekig horlogekast vorm.

Ontspiegeling

Meerdere laagjes worden aangebracht aan de buiten- en binnenkant van luxe saffierglas om de reflecties aan het glasoppervlak te verminderen.

Opwindas

Verbindingsas tussen de kroon aan de buitenkant van de horlogekast en het uurwerk aan de binnenkant van de horlogekast.

Perpetual calendar

Ook eeuwigdurende kalender genoemd, compenseert de datum voor de maandlengtes en schikkeljaren.

Platine

Basisplaat waarop het uurwerk wordt gebouwd.

P.M.

Aanduiding voor de tijd tussen 12 uur 's middags en middernacht.

PVD

Physical Vapour Deposition is een moderne technologie waarbij door een condensatie van atomen een zeer harde goudlaag wordt aangebracht op een metalen horlogekast of band.

Quartz

Een kwartskristal wordt blootgesteld aan elektrische spanning en heeft de eigenschap dat het kan trillen. Een geintegreerde chip brengt een trilling over tot een impuls per seconde om het raderwerk aan te drijven.

Raderwerk

Mechanisch uurwerk onderdeel bestaande uit raderen dat de kracht van de veer overbrengt naar de balans. Bestaande uit veerton, ankerrad, centrumrad, derde rad, seconderad en diverse ronsels en assen.

Radium

Gebruikt bij alleen oude vintage horloges en heel lang niet meer toegepast, omdat het radioactief is en heeft een gezondheidsrisico. Radium werd gebruikt voor lichtgevende wijzers en wijzerplaat punten.

Rattrapante

Ook wel dubbelchronograaf genoemd, heeft twee secondewijzers voor het meten van een tussentijd.

Regulateur

Een horloge met de wijzer van de uren, de minuten en de seconden op verschillende plaatsen op de wijzerplaat.

Retrograde

Een lineaire weergave van een functie zoals tijd of datum.

Robijn

Edelstenen wordt in uurwerken gebruikt aan de tapeinden van de rader-assen ter vermindering van slijtage en wrijving. Meestal aangeduid als jewel.

Romeinse cijfers

De aanduiding wil zeggen dat de wijzerplaat is voorzien van uren cijfers I t/m XII.

Rondsel

Een tandwiel dat zich tussen andere tandwielen bevindt en zorgt ervoor dat de draairichting van andere tandwielen gelijk blijft.

Rotor

Een metalen gewicht binnen een automatische horloge dat in beweging komt door polsbeweging en door het ronddraaien van de rotor wordt de veer opgewonden.

Savonet

Een zakhorloge met een glasbeschermende deksel.

Schroefbalans

Om een perfecte gewichtsverdeling in te kunnen stellen worden balansen uitgerust met verzwaarde schroeven.

Secondestop

Mechanisme dat bij uitgetrokken opwindkroon het balanswiel stopt en weer vrijgeeft wanneer deze kroon weer wordt ingedrukt. Dit is om het horloge op de seconde gelijk te kunnen zetten

Silicium

Een zeer hard en slijtvast materiaal met een hoge wrijvingscoëfficient is zeer geschikt voor een spiraalveer en gangtandwielen.

Slipveer

Een veertje dat slipt als het uurwerk te ver wordt opgedraaid en zodoende voorkomt dat het uurwerk kapot wordt gedraaid.

Snelcorrectie

Mechanisme van de opwindkroon dat de gebruiker in staat stelt de datum te verzetten zonder de wijzers 24 uur te verdraaien.

Sonnerie

Deze horloges geven elk kwartier een gong. Door middel van een repetitiefunctie kan de tijd weergegeven worden op verschillende tonen.

Spiraalveer

Een veer waarmee de balans wordt aangedreven.

Tachymeter

De tachymeter index op de wijzerplaat van een chronograaf dient om de snelheid te meten tussen 2 objecten.

Tellers

Voor een betere leesbaarheid zijn een aantal cirkel vormige meters op de wijzerplaat waar kleine tijdseenheden worden weergegeven.

Tourbillon

Een technisch hoogstandje bedoeld om de invloeden van de zwaartekracht op de gang van uurwerken te voorkomen.

Tritium

Gebruikt bij oude horloges om de lichtgevende wijzerplaat punten en wijzers te activeren. Tritium is een waterstof isotoop en is zeer licht radioactief. De afgegeven straling is zo minimaal gering dat het gezondheidsrisico nihil is.

Veerton

In de Veerton bevindt zich de opgerolde spanveer, die de energie opslaat en een mechanische horloge verzekert van een gangreserve van 36 tot 48 uur.

Verspringend uur

Een elegante manier om de uren weer te geven op een draaischijf die zichtbaar zijn in een venster op de wijzerplaat.

Waterdicht

Vanaf 5 ATM is er sprake van waterdicht.

Wijzerplaat

Een deel van het horloge dat de precieze onderverdeling van de tijd aangeeft.

Worldtimer

Een horloge dat de tijd kan aangeven in 24 tijdzones.

Zelfcorrectie

Een horloge dat is voorzien van vele functies veelal over meerdere kleine verzonken knopjes. Door deze knopjes kunnen functies worden verzet zonder dat hiervoor de wijzers moeten worden doorgedraaid.